Zawiedziona nadzieja rodu Jusupowych

Książę Mikołaj Feliksowicz Jusupow hrabia Sumarokow – Elston urodził się w lutym 1883 roku jako najstarszy syn księżniczki Zinaidy Mikołajewny Jusupowej i księcia Feliksa Feliksowicza Jusupowa hrabiego Sumarokow – Elston. Imię dostał na cześć dziadka, księcia Mikołaja Borysowicza Jusupowa, ojca jego matki. Od małego znał swoją pozycję, wiedział, że w przyszłości odziedziczy nazwisko, tytuł i majątek. Kiedy urodził się jego młodszy o pięć lat brat – Feliks, miał powiedzieć: „Co za brzydkie niemowlę, należy wyrzucić je przez okno”. Na początku ich stosunki były chłodne, jednak z wiekiem połączyła ich silna przyjaźń. Mikołaj wprowadził brata w petersburski świat. Po matce Mikołaj odziedziczył talent muzyczny i zmysł artystyczny. Potrafił grać na gitarze, w wolnym czasie pisał prozę, a także kierował amatorskim zespołem, będąc aktorem. Po jednym z przedstawień pochwalił go sam Stanisławski. W dzieciństwie rodzice, a przede wszystkim matka, przelewali na dzieci całą swoją miłość. Poświęcali całą swoją uwagę dwóm chłopcom. Mieli obaj wszystko, czego tylko chcieli, ich rodzina była najbogatsza w Europie. Mikołaj nie zamierzał iść śladami ojca, porzucił karierę wojskową i wstąpił na Uniwersytet Petersburski. Studiował prawo. W czasie studiów prowadził beztroskie życie: chodził do restauracji i teatrów, uczestniczył w pijackich przyjęciach i balach kostiumowych. Towarzyszem jego przygód był młodszy brat – Feliks, na którego zwracali uwagę mężczyźni. Starszy brat przebierał młodszego w kobiece stroje i prowadził go jako towarzyszkę. Z biegiem czasu zaczął także powierzać mu swoje sekrety, jak wspomina później książę Feliks Jusupow, nawet te najbardziej intymne. Wkrótce Mikołaj zakochał się w córce kontradmirała Cesarskiej Floty – Marinie Heyden, która w tamtym czasie była zaręczona z porucznikiem hrabią Mantiejfielem. Rodzice nie zaakceptowali wyboru syna, nie zgodzili się na ślub. Marina wkrótce wyszła z mąż, jednak Mikołaj nie mógł zapomnieć o wybrance. Wyzwał na pojedynek męża kobiety, który odbył się 22 czerwca 1908 roku na Kriestowskiej wyspie w Petersburgu. Mikołaj został zabity mając zaledwie dwadzieścia pięć lat. Przed śmiercią napisał list do Mariny, w którym wyrażał żal, że nie zobaczy jej przed śmiercią i nie pożegna się z nią. Mężczyzna został pochowany w rodzinnym grobowcu w Archangielskoje pod Moskwą. Matka przez całe życie nie mogła pogodzić się ze stratą starszego syna. Jego śmierć wywarła duży wpływ na jej późniejsze życie. Jego nazwisko, tytuł i majątek przeszły później na młodszego brata – Feliksa.

z bratem księciem Feliksem: